De meeste bespuitingen die een fruitteler in het seizoen uitvoert, zijn gericht op het voorkomen of bestrijden van verschillende schimmelziektes. Eén van de belangrijkste schimmelziektes is schurft. Dit is al een heel oude ziekte. Zelfs in boeken van meer dan honderd jaar oud wordt schurft al genoemd als één van de hoofdplagen in de appel- en perenteelt. Dankzij alle informatie die door jarenlang onderzoek is opgedaan, is er van weinig ziektes zo veel bekend als van schurft. Het blijft belangrijk om in het seizoen deze informatie paraat te hebben bij het inschatten van de schade die deze schimmel kan veroorzaken en om te bepalen welke bestrijdingsstrategie u het beste toe kunt passen.
Met behulp van zes vragen en antwoorden reiken wij u de belangrijkste informatie over schurft aan.
Wat is schurft eigenlijk?
Schurft is een schimmelziekte die zowel in appel als in peer voorkomt. Zeker de laatste jaren zien we de aantasting van perenschurft toenemen. Schurft in appel en peer zijn niet exact hetzelfde. De wetenschappelijk naam van appelschurft is Venturia inaequalis, die van perenschurft is Venturia pirina.
Perenschurft komt nooit voor op appel en appelschurft nooit op peer. De levenswijze van beide schurftsoorten komt sterk overeen. Het verschil zit met name in het uitstoten van de schurftsporen. Bij appel gebeurt dit in het primaire seizoen uitsluitend door overwinterde ascosporen, bij peer kan al vanaf de start van het seizoen uitstoting van conidiën plaatsvinden. Deze conidiën zijn afkomstig van takschurft, te herkennen aan de bruin-zwarte blaasjes die op het hout aanwezig zijn. Bij appel worden later in het seizoen ook conidiën uitgestoten.
Hoe zorgt schurft voor aantasting?
Aantasting wordt veroorzaakt door kieming van de geslachtelijke sporen; de ascosporen. Deze sporen ontstaan en overleven in de winter op onder andere afgevallen blad. De uitstoot van ascosporen begint normaal gesproken zo rond begin april en kan vanaf dan aantasting gaan veroorzaken op het blad. Ascosporen worden uitgestoten wanneer er regen valt en er voldoende licht is. Deze ascosporen worden grotendeels door de wind verspreid waarna ze op het blad of de vruchten terechtkomen. Om deze sporen te laten kiemen is vervolgens vocht nodig, waarbij ook de temperatuur een rol speelt. Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de kieming verloopt. Overigens loopt de snelheid van kieming bij temperaturen boven 25 graden weer terug. Kieming van ascosporen gebeurt alleen onder invloed van licht, daardoor vindt er ’s nachts geen kieming plaats. Na aantasting worden er nieuwe sporen gevormd die op hun beurt weer aantasting kunnen veroorzaken: conidiën. In tegenstelling tot ascosporen vindt verspreiding en kieming van conidiën ook ’s nachts plaats.
Kan schurft het hele seizoen aantasting veroorzaken?
Voor schurftaantasting in appel kunnen we twee periodes benoemen: De primaire periode en de secundaire periode. In de primaire periode vindt de uitstoot en kieming plaats door middel van ascosporen, in de secundaire periode zijn de ascosporen op en worden vanuit geïnfecteerde delen conidiën aangemaakt en uitgestoten die vervolgens ook weer voor aantasting kunnen zorgen. Bij peer begint de uitstoot van conidiën al direct aan het begin van het seizoen, tegelijk met de uitstoot van ascosporen. Voor schurft kan gesteld worden dat wanneer in de primaire periode geen schurftaantasting verschijnt, in de secundaire periode het risico op aantasting ook veel lager is. Bij aanwezige schurftaantasting kan net voor of tijdens de oogst spatschurft ontstaan. Dit wordt vaak pas in of na bewaring zichtbaar.
Hoe weet ik wanneer er een infectie plaatsvindt?
Er zijn twee manieren om te bepalen of er een schurftinfectie plaatsvindt. Allereerst kan gewerkt worden met de Tabel van Mills, waarbij wel moet worden opgemerkt dat deze in de loop der jaren enige aanpassingen heeft ondergaan. Met de Tabel van Mills kan aan de hand van bladnat en temperatuur worden berekend of er infectie is ontstaan en of dit een lichte, middelzware of zware infectie is geweest.
Tabel van Mills
Daarnaast zijn er tegenwoordige diverse computermodellen in de omloop die vrij exact kunnen voorspellen wanneer uitstoot en infectie te verwachten is. Een voorbeeld van zo’n model is het RIMpro-model. In dit model wordt op basis van vaste en virtuele weerstations een voorspelling gedaan van het risico op infectie. Ook geeft het model weer wanneer sporenuitstoot te verwachten is, waarbij de uiteindelijke sporenhoeveelheid die nog aanwezig is wordt weergegeven. Het model is een handig hulpmiddel om te zien wanneer een infectie verwacht wordt of geweest is. De modellen stellen wij u gratis ter beschikking via de MijnIperen omgeving.
Wat kan ik doen om schurftaantasting te voorkomen?
Er zijn verschillende maatregelen om aantasting door schurft tegen te gaan. Allereerst zijn er de zogenoemde cultuurmaatregelen, zoals het aanplanten van schurftresistente rassen. Daarnaast kan de bron van infectie worden verminderd door het versnipperen of verwijderen van snoeihout in de winter. Op het gebied van gewasbescherming zijn er veel mogelijkheden, zowel preventief als curatief. Door het gewas te bedekken met een fungicide kan worden voorkomen dat sporen gaan kiemen. Mocht er onverhoopt toch een risico zijn dat sporen op het gewas gaan kiemen dan kunnen deze worden bestreden met curatieve fungiciden. Deze zijn met name bedoeld om de sporenkieming die is gestart te stoppen, waardoor de infectie wordt afgebroken. Zo zijn er volop mogelijkheden om schurftaantasting onder de knie te houden, het is erg belangrijk dat er geen gaten vallen in de schurftbestrijding.
Hoe kan ik schurft herkennen?
Schurft kan op verschillende delen van het gewas aantasting veroorzaken. Afhankelijk van de temperatuur kan in appel aantasting 8 tot 17 dagen na kieming worden waargenomen, in peer kan het nog langer duren voor de aantasting zichtbaar wordt. De periode tussen infectie en het zichtbaar worden van schurftaantasting wordt incubatietijd genoemd. Schurft kan aantasting veroorzaken op blad, vruchten en scheuten. Dit laatste komt voornamelijk voor in peer. Schurft op het blad kan vaak het vroegst in het seizoen worden gesignaleerd. Het blad wordt wat bobbelig en er zijn steeds donker wordende vlekken waarneembaar. Op vruchten wordt schurft vaak zichtbaar als korstvormige, verkurkte cellen. Wanneer aantasting op niet verhoute scheuten plaatsvindt openbaart zich dit met blaasvormige opzwellingen die later openscheuren. Takschurft valt het beste waar te nemen in de winter tijdens de snoei.
