Stikstofbindende bacteriën: Groene stikstof die niet meetelt op uw mineralenbalans

In de bouwvoor zit ontzettend veel bodemleven, onder andere verschillende bacteriën en schimmels. Dit deel van de bodem, waar de plantenwortels actief zijn, noemen we de rhizosfeer. Op bovengrondse plantendelen is ook veel biologisch leven aanwezig, dit deel noemen we de fyllosfeer.

Hoe werken stikstofbindende bacteriën?

Stikstofbindende bacteriën halen stikstof (N2) uit de lucht en zetten deze vervolgens voor de plant om in een opneembare vorm zodat de plant hierover kan beschikken. De lucht die wij inademen bestaat voor ongeveer uit 78% stikstof, 21% zuurstof, 1% argon en tussen de 0,1 en 4% waterdamp.
Daarom noemen we deze stikstof: groene stikstof of ademstof.

Stikstofbindende bacteriën kennen 2 vormen van symbiose (samenwerken tot elkaars nut), 1 in de rhizosfeer en 1 in de fyllosfeer..

Symbiose in de rhizosfeer (in de bodem)

De meest bekende in de akkerbouw zijn waarschijnlijk de rhizobium-bacteriën. Deze bacterie groeit in ‘stikstofknolletjes’ aan de wortels van vlinderbloemigen. Rhizobium-bacteriën zetten stikstof (N2) om naar ammoniak. Dit lost op in water en vormt ammonium. Ammonium kan vervolgens weer door de wortels van planten worden opgenomen. In ruil geeft de plant op haar beurt suikers aan de bacterie. Er is dus sprake van een symbiose in de rhizosfeer (bij de wortels), waar zowel plant als bacterie baat bij hebben..

Symbiose in de fyllosfeer (op het blad)

Rhizobium-bacteriën zijn niet de enige bacteriën die stikstof kunnen binden en nuttig zijn voor de landbouw. Er zijn ook bacteriën die bovengrondse symbioses aangaan met planten en stikstof binden. Een ontwikkeling van de laatste tijd is dat men erin slaagt om zulke soort bacteriën te extraheren of op te kweken en te verkopen als product.

.Dit type stikstofbindende bacteriën dringt via de huidmondjes de plant binnen en nestelt zich in het plantenweefsel. Deze bacterie is in staat om stikstof uit de lucht te binden net als de rhizobium-bacterie. De bacterie gebruikt methanol als brandstofvoorziening. De plant scheidt methanol uit in verschillende hoeveelheden gedurende de dag via de huidmondjes en tijdens de verdere levensfase. Hoe actiever de plant groeit, hoe meer methanol de plant produceert hoe actiever de bacterie koloniseert en meegroeit met de plant..

Stikstofbindende bacteriën in ons pakket

1. N Leaf: Bevat 2 stammen Methylobacter bacterie en 1 stam van de Athrobacter bacterie
   Door de extra stammen en twee soorten bacteriën heeft N leaf een brede werking met een hoger kans op resultaat. Het product werkt alleen via het blad.
2. Blue N: Bevat de Methylobacterium Symbioticum bacterie.
3. Vixeran: Bevat Azotobacter salinestris. Deze bacterie kan stikstof binden op blad en in de rhizosfeer. Ook voorkomt het verlies van stikstof in de bodem.
4. Stimusoil Amylis: Bevat 2 stammen Bacillus Amyloliquifaciens. Bindt stikstof in de rhizosfeer en voorkomt het verlies van stikstof in de bodem. Daar moet het dan ook toegepast en ingewerkt worden.

Welke verschillen zijn er tussen de beschikbare producten?

• Aantal bacteriën die per ha worden toegediend (zie tabel Productoverzicht): Tussen de producten ziet u dat er grote verschillen zitten tussen de hoeveelheid toegediende bacteriën per ha. Hoewel de hoeveelheid alleen niet alles bepalend is voor de activiteit of prestatie, maken veel soldaten toch een sterker leger dan weinig.
• Formulering:
  Poeder (WG): Om bacteriën in een poederformulering te krijgen worden ze in rust gebracht. Dat betekent meestal dat ze na toepassing wat langer nodig hebben om te koloniseren en daarmee te gaan produceren (in dit geval stikstof leveren aan de plant).
  Vloeibaar: Voordeel is dat de bacteriën in actieve vorm in de oplossing zitten en na toepassing direct kunnen beginnen met koloniseren en dus een snellere aanvangswerking hebben.
• De verschillende bacterietypen: ieder type heeft zijn specifieke eigenschappen. Zo zien we dat de azotobacterbacterie uit de Vixeran zowel op het blad, als via de wortel en de bodem zijn werk doet. Dit is niet zo bij N-leaf en Blue N, die werken het alleen op het blad.
• Het aantal stammen: De producten bevatten soms maar 1 type bacterie en 1 stam zoals in Blue N en Vixeran, maar ook wel 2 bacteriën en 2 stammen per bacterie zoals in N leaf en Stimusoil Amylis.
• De toepassingsomstandigheden: spuit op een goed groeiend gewas met een minimale grondbedekking van 60% en bij temperaturen vanaf 10o C en vermijdt nachtvorsten kort na de toepassing. Vixeran is hierbij het product wat het meeste flexibel is qua temperatuur en grondbedekking.

Wat leveren deze bacteriën u als akkerbouwer op?

De claim over de hoeveelheid te leveren kilogrammen stikstof per ha varieert van 20-40 kg per ha. Een en ander is afhankelijk van leverancier, groeiperiode van het gewas, het gekozen stikstofniveau met reguliere bemesting en de groei van het gewas zelf.

Proefresultaten en ervaring

Als van Iperen hebben we in 2021 (koud voorjaar, vochtige zomer) de Blue N en de N leaf ingezet in wintertarwe. We zagen toen geen effect van stikstoflevering door deze producten. In 2022 zijn de producten ingezet in wintertarwe en aardappelen. In wintertarwe liet de N-leaf een levering van 30 kg stikstof per ha zien. Bij de Blue N zagen we dit niet. Afgemeten aan het verschil van +30 kg stikstof in de reguliere bemesting en de gemeten opbrengst per ha. In onze aardappelproef in Innovators lieten beide producten ook geen positief resultaat zien op de opbrengst. De bladbemesting met Powerleaf Quattro, die we er als vergelijking in hadden liggen, deed het onder de moeilijke groeiomstandigheden van 2022 daarentegen erg goed (+ 11 ton per ha).

Onze visie en onze proeven voor 2023

Als van Iperen zien we de meeste slagingskansen voor de bladproducten in gewassen met een lange groeiperiode zoals suikerbieten, late aardappelen, cichorei, knolselderij, spruitkool, wortelen, etc. Daarbij speelt de stikstofruimte en het bijbehorende stikstofbemestingsniveau op uw bedrijf een rol. Hoe hoger dit is, hoe kleiner de kans op een positief resultaat. Natuurlijk is het zo dat wanneer u tegen het plafond van uw gebruiksruimte aanloopt en u uw gewas toch nog van extra stikstof wilt voorzien, deze producten zich hiervoor uitstekend lenen. De door de stikstofbindende bacteriën geleverde stikstof, telt niet mee op uw balans. Terwijl uw gewas er wel van kan profiteren. Ze dienen echter wel vroeg ingezet te worden om uw gewas maximaal van de stikstoflevering te laten profiteren. Als in de toekomst de stikstof gewasnormen nog krapper worden, kunnen deze producten daarvoor een stukje van de oplossing vormen. Om te testen of onze visie de juiste is, leggen we komend seizoen in late aardappelen, suikerbieten en in een aantal groenbemestermengsels proeven aan. Hierin onderzoeken we of de producten doen wat ze moeten doen t.o.v. reguliere stikstofbemesting en ten opzichte van bladbemesting met Powerleaf Quattro voor de stikstof bijbemesting. Wij vertellen u hierover tijdens Proef de dag in de regio.

Advies voor 2023

Wanneer u dit seizoen stikstofbindende bacteriën gaat toepassen, doe dat dan in suikerbieten, late aardappelen of een ander gewas met een lang groeiseizoen. Gebruik ze dan vooral om de geplande stikstofbijbemesting te vervangen of aan te vullen. Als u het in wilt zetten om kunstmeststikstof te besparen, ga dan uit van maximaal 30 kg per ha. Overleg met uw adviseur welk product het beste bij uw toepassing en omstandigheden past.

Klik op het product voor meer informatie over Vixeran en Blue N. Voor meer informatie over N Leaf en Stimusoil Amylis kunt u terecht bij uw vertegenwoordiger.